Modern versus postmodern: verschil en vergelijking

Het modernisme, gekenmerkt door rationaliteit en een geloof in vooruitgang, zocht naar universele waarheden en omarmde grote verhalen, terwijl het postmodernisme, gekenmerkt door scepticisme en een afwijzing van metanarratieven, pluraliteit, subjectiviteit en de fragmentatie van de waarheid viert en gevestigde structuren en hiërarchieën uitdaagt ten gunste van het omarmen van ambiguïteit en diversiteit.

Key Takeaways

1. Modern verwijst naar een periode van culturele en artistieke ontwikkeling van het einde van de 19e tot het midden van de 20e eeuw, gekenmerkt door een focus op rationaliteit, vooruitgang en individualisme.
2. Postmodern verwijst naar een periode van culturele en artistieke ontwikkeling die opkwam in het midden van de 20e eeuw, gekenmerkt door een afwijzing van traditionele waarden en een focus op fragmentatie, ironie en zelfreferentie.
3. Het modernisme legt de nadruk op universele waarheden en objectieve realiteit, terwijl het postmodernisme het idee van objectieve waarheid in twijfel trekt en subjectiviteit en relativisme omarmt.

Modern versus postmodern

Het modernisme onderscheidt zich door een nadruk op rationaliteit en objectiviteit en een geloof in wetenschappelijke en technologische ontwikkeling. Het postmodernisme daarentegen verwerpt het concept van objectieve waarheid ten gunste van subjectiviteit en relativisme en waardeert variatie en verzet zich tegen het concept van universele idealen.

Het is heel gemakkelijk om in de war te raken tussen de twee, maar je kunt de twee termen niet verwisselen omdat ze heel verschillende definities en tijdperken hebben. Om deze termen te gebruiken, moet u goed op de hoogte zijn van hun verschillen.

Beide vertegenwoordigen echter oudere tijden.

Vergelijkingstabel

Kenmerk	Modern	postmodern
Timeline	Ongeveer 19e - midden 20e eeuw	Midden 20e eeuw – heden
Kernovertuigingen	Vooruitgang, rede, logica, objectiviteit, universaliteit	Scepsis over de vooruitgang, het in twijfel trekken van grote verhalen, de nadruk op diversiteit, subjectiviteit en reflexiviteit
Knowledge	Gelooft in de mogelijkheid om absolute waarheden te vinden	Stelt de mogelijkheid van absolute waarheid in vraag, benadrukt het belang van interpretatie en perspectief
Kunst & Literatuur	Focus op innovatie, experimenteren, vereenvoudiging en formele duidelijkheid	Verwerpt grote verhalen, omarmt fragmentatie, ironie, pastiche (ontleend aan andere stijlen) en speelsheid
Architectuur	Functionele, minimalistische, geometrische vormen, nadruk op strakke lijnen en open ruimte	Speels, eclectisch, bevat elementen uit verschillende stijlen, daagt traditionele bouwvormen uit
Maatschappij	Het geloof in een verenigde samenleving benadrukt orde, stabiliteit en vooruitgang	Daagt maatschappelijke normen uit, omarmt diversiteit en bekritiseert dominante verhalen

Wat is modern?

Het modernisme ontstond eind 19e en begin 20e eeuw als reactie op de snelle industrialisatie, verstedelijking en technologische vooruitgang. Het was een periode die werd gekenmerkt door aanzienlijke sociale, culturele en politieke veranderingen, waaronder de nasleep van de Eerste Wereldoorlog en de opkomst van massacommunicatie.

Sleuteleigenschappen

1. Rationaliteit en vooruitgang: Het modernisme werd gekenmerkt door een geloof in de rede, de wetenschap en de kracht van het menselijk intellect om problemen op te lossen en de samenleving te verbeteren. Deze nadruk op rationaliteit leidde tot optimisme over de vooruitgang en de mogelijkheid om door innovatie en efficiëntie een betere toekomst te creëren.
2. Universele waarheden en grootse verhalen: Modernistische denkers probeerden universele waarheden over de menselijke conditie en de wereld te ontdekken en te verwoorden. Ze omarmden grote verhalen – alomvattende verklaringen van de geschiedenis, de samenleving of het bestaan ​​– die kaders boden voor het begrijpen van de realiteit en het sturen van menselijk gedrag.
3. Formele innovatie en experimenten: Op het gebied van literatuur, kunst, architectuur en andere creatieve velden verlegden modernisten grenzen en experimenteerden met nieuwe vormen, technieken en stijlen. Ze wilden breken met traditionele conventies en de complexiteit van het moderne leven op innovatieve manieren uitdrukken.
4. Individualisme en autonomie: Het modernisme vierde het individu en benadrukte persoonlijke autonomie en vrijheid. Deze focus op het zelf leidde tot introspectie en verkenning van subjectieve ervaringen, emoties en perspectieven.

Voorbeelden

• Literatuur: Schrijvers als James Joyce, Virginia Woolf en Franz Kafka onderzochten thema's als vervreemding, fragmentatie en existentiële angst in hun werken, waarbij ze gebruik maakten van 'stream-of-bewustzijn'-vertelling en niet-lineaire verteltechnieken.
• Kunst: Kunstenaars als Pablo Picasso en Wassily Kandinsky brachten een revolutie teweeg in de beeldende kunst door stromingen als het kubisme en het abstract expressionisme, waarbij traditionele representaties en perspectieven werden uitgedaagd.
• Architectuur: Architecten als Le Corbusier en Ludwig Mies van der Rohe omarmden minimalistische ontwerpprincipes en functionaliteit, waarbij ze prioriteit gaven aan eenvoud, efficiëntie en het gebruik van moderne materialen zoals staal en glas.

Nalatenschap

De erfenis van het modernisme is diepgaand en verstrekkend en beïnvloedt niet alleen artistieke en culturele bewegingen, maar geeft ook vorm aan bredere intellectuele stromingen op terreinen als filosofie, psychologie en sociologie. Ondanks zijn bijdragen heeft het modernisme ook kritiek gekregen vanwege zijn eurocentrisme, elitarisme en neiging tot abstractie en vervreemding van het dagelijks leven.

Wat is postmodern?

Het postmodernisme ontstond halverwege de twintigste eeuw als reactie op de zekerheden en grote verhalen van het modernisme. Het kwam aan het einde van de 20e eeuw in een stroomversnelling en viel samen met belangrijke sociale, politieke en technologische veranderingen, waaronder de mondialisering, de proliferatie van massamedia en de opkomst van de consumentencultuur. Het postmodernisme trok de stabiliteit van waarheid, kennis en betekenis in een snel veranderende, gefragmenteerde wereld in twijfel.

Sleuteleigenschappen

1. Scepticisme en relativisme: Het postmodernisme wordt gekenmerkt door scepticisme tegenover grote verhalen, universele waarheden en absolute zekerheid. In plaats daarvan benadrukt het de relativiteit van de waarheid en het idee dat kennis wordt geconstrueerd binnen specifieke culturele, historische en sociale contexten. Dit scepticisme strekt zich uit tot autoriteit, instellingen en gevestigde machtsstructuren.
2. Pluralisme en diversiteit: Het postmodernisme viert diversiteit, verschil en de veelheid aan perspectieven, identiteiten en ervaringen. Het verwerpt het idee van één enkel, dominant wereldbeeld ten gunste van het erkennen en waarderen van de rijkdom van meerdere stemmen en verhalen. Dit pluralisme strekt zich uit tot de culturele productie, waar hybriditeit, pastiche en intertekstualiteit worden omarmd.
3. Fragmentatie en deconstructie: Het postmodernisme daagt het idee van een coherente, verenigde realiteit uit, maar legt in plaats daarvan de nadruk op fragmentatie, discontinuïteit en het uiteenvallen van traditionele grenzen en categorieën. Het probeert binaire begrippen zoals hoge/lage cultuur, natuur/cultuur en zelf/ander te deconstrueren, waardoor hun geconstrueerde aard wordt onthuld en hun onderscheidingen vervagen.
4. Ironie en speelsheid: Het postmodernisme gebruikt ironie, parodie, pastiche en humor als instrumenten voor kritiek en subversie. Het geniet van speelsheid, intertekstualiteit en zelfreferentialiteit, en daagt de ernst en ernst van modernistische inspanningen uit. Deze speelse aanpak is terug te vinden in verschillende culturele vormen, van literatuur en kunst tot film en architectuur.

Voorbeelden

• Literatuur: Postmoderne auteurs als Italo Calvino, Thomas Pynchon en Salman Rushdie gebruiken metafictie, niet-lineaire verhalen en intertekstualiteit om traditionele narratieve structuren te destabiliseren en de aannames van lezers over realiteit en fictie ter discussie te stellen.
• Kunst: Postmoderne kunstenaars als Cindy Sherman, Jeff Koons en Barbara Kruger gebruiken toe-eigening, pastiche en ironie om de consumentencultuur, genderrollen en de commodificatie van kunst te bekritiseren.
• Architectuur: Postmoderne architecten als Robert Venturi en Frank Gehry verwerpen het rigide functionalisme en minimalisme van het modernisme ten gunste van eclecticisme, versieringen en historische referenties, en creëren gebouwen die op speelse en ironische manieren omgaan met hun culturele en stedelijke context.

Nalatenschap

De erfenis van het postmodernisme is complex en omstreden en beïnvloedt diverse gebieden zoals literatuur, kunst, architectuur, filosofie en culturele studies. Hoewel het postmodernisme wordt gevierd vanwege zijn omarming van pluraliteit, diversiteit en kritisch onderzoek, heeft het ook kritiek gekregen vanwege zijn waargenomen relativisme, cynisme en gebrek aan ethisch engagement. Desalniettemin blijft de impact ervan op het hedendaagse denken en de hedendaagse cultuur diepgaand, en geeft vorm aan voortdurende debatten over identiteit, macht, representatie en de aard van de werkelijkheid in een steeds meer onderling verbonden en onzekere wereld.

Belangrijkste verschillen tussen modern en postmodern

• Benadering van waarheid en kennis:
  • Modernisme: Omarmt het idee van universele waarheden en grote verhalen, gegrondvest op rede en vooruitgang.
  • Postmodernisme: stelt de stabiliteit van de waarheid in vraag en verwerpt grote verhalen, waarbij de nadruk wordt gelegd op de relativiteit van kennis en de invloed van sociale, culturele en historische contexten.
• Kijk op de werkelijkheid en fragmentatie:
  • Modernisme: neigt naar een samenhangend en verenigd begrip van de werkelijkheid, ook al is deze complex.
  • Postmodernisme: benadrukt fragmentatie, discontinuïteit en het afbreken van traditionele grenzen, waardoor het idee van een enkelvoudige, objectieve realiteit wordt uitgedaagd.
• Houding ten opzichte van autoriteit en macht:
  • Modernisme: respecteert vaak autoriteit en gevestigde machtsstructuren en zoekt vooruitgang binnen bestaande systemen.
  • Postmodernisme: vertoont scepsis ten aanzien van autoriteits- en machtsstructuren, met als doel deze te deconstrueren en te bekritiseren, door middel van ironie en subversie.
• Expressie en creativiteit:
  • Modernisme: waardeert innovatie en formele experimenten binnen gevestigde grenzen, gericht op originaliteit en vooruitgang.
  • Postmodernisme: viert diversiteit, pluralisme en hybriditeit en omarmt pastiche en intertekstualiteit als instrumenten voor culturele expressie en kritiek.
• Betrokkenheid bij traditie en geschiedenis:
  • Modernisme: houdt zich bezig met traditie en geschiedenis en streeft ernaar vooruit te komen, door middel van herinterpretatie en synthese.
  • Postmodernisme: eigent zich elementen uit verschillende tradities en historische perioden toe en hercontextualiseert ze, waarbij lineaire noties van vooruitgang worden uitgedaagd en diversiteit en veelheid worden bevoorrecht.

Referenties

1. https://books.google.com/books?hl=en&lr=&id=1jxRDwAAQBAJ&oi=fnd&pg=PP2&dq=modern+vs+post+modern+era&ots=LncNzbexBK&sig=GlEQBKX-1M01SWDdGlAiKAM5vVs
2. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1467-7660.1992.tb00455.x

Laatst bijgewerkt: 02 maart 2024