Plantencel versus dierlijke cel: verschil en vergelijking

Plantencellen onderscheiden zich door de aanwezigheid van chloroplasten, die fotosynthese mogelijk maken, en stijve celwanden bestaande uit cellulose, die structurele ondersteuning bieden. Bovendien bezitten plantencellen grotere, centraal gelegen vacuolen die betrokken zijn bij het handhaven van de turgordruk en het opslaan van voedingsstoffen. Daarentegen missen dierlijke cellen chloroplasten en celwanden, maar kunnen centriolen bevatten die helpen bij de celdeling.

Key Takeaways

1. Plantencellen hebben een stijve celwand van cellulose die structurele ondersteuning biedt, terwijl dierlijke cellen deze functie missen.
2. Chloroplasten, verantwoordelijk voor fotosynthese, zijn aanwezig in plantencellen maar afwezig in dierlijke cellen.
3. Plantencellen hebben een grote centrale vacuole voor het opslaan van water en voedingsstoffen, terwijl dierlijke cellen kleinere, tijdelijke vacuolen hebben.

Plantencel versus dierlijke cel

Het verschil tussen plantencellen en dierlijke cellen is hun vorm. De plantencel heeft een rechthoek of vier vierkanten in zijn vorm. Omgekeerd is een dierlijke cel langwerpig of onzeker. Plantencellen hebben wel celwanden, maar dierlijke cellen niet. De eerste bevat geen centrosomen. Integendeel, de laatste wel. Cellen van dieren hebben meer mitochondriën, terwijl plantencellen er minder hebben.

---

 

Vergelijkingstabel

Kenmerk	Plantaardige cel	Dierlijke cel
Celwand	Aanwezig, gemaakt van cellulose	Afwezig
Chloroplasten	Aanwezig, bevat chlorofyl voor fotosynthese	Afwezig
Centrale vacuole	Meestal één grote vacuole	Meestal kleinere en meerdere vacuolen
Lysosomen	Zeldzaam of afwezig	Presenteer
Centrosoom	Afwezig	Aanwezig, helpt bij celdeling
Vorm	Kan rechthoekig, vierkant of onregelmatig zijn	Meer rond of onregelmatig
Vormvariabiliteit	Minder variabel van vorm	Variabeler van vorm
Maat	Over het algemeen groter dan dierlijke cellen	Over het algemeen kleiner dan plantencellen
Beweging	Over het algemeen niet-beweeglijk (kan niet zelfstandig bewegen)	Kan beweeglijk zijn (sommige hebben flagella of cilia voor beweging)

---

 

Wat is plantencel?

Structuur en functie

Celwand

Plantencellen zijn omgeven door een stijve celwand die voornamelijk bestaat uit cellulose, hemicellulose en pectine. Deze structuur biedt mechanische ondersteuning, bescherming tegen mechanische belasting en helpt de celvorm te behouden.

Celmembraan (plasmamembraan)

Onder de celwand ligt het celmembraan, een semi-permeabele lipidedubbellaag die de doorgang van stoffen in en uit de cel reguleert. Het regelt de uitwisseling van voedingsstoffen, gassen en afvalproducten tussen de cel en zijn omgeving.

Cytoplasma

Binnen het celmembraan bevindt zich het cytoplasma, een gelachtige substantie die verschillende organellen en structuren bevat die essentieel zijn voor cellulaire processen. Deze omvatten het cytoskelet, dat de celvorm behoudt en intracellulair transport vergemakkelijkt, en cytoplasmatische stroming, dat helpt bij de distributie van voedingsstoffen en organellen.

Kern

De kern herbergt het genetische materiaal van de cel in de vorm van chromatine, dat bestaat uit DNA en bijbehorende eiwitten. Het fungeert als het controlecentrum van de cel, reguleert genexpressie en stuurt cellulaire activiteiten aan. De kern wordt omsloten door een dubbel membraan dat bekend staat als de nucleaire envelop en dat poriën bevat die de doorgang van moleculen tussen de kern en het cytoplasma regelen.

Chloroplasten

Een van de bepalende kenmerken van plantencellen is de aanwezigheid van chloroplasten, die verantwoordelijk zijn voor fotosynthese. Chloroplasten bevatten chlorofyl, een pigment dat lichtenergie opvangt en omzet in chemische energie in de vorm van glucose. Dit proces voedt de cel en produceert zuurstof als bijproduct, cruciaal voor het leven op aarde.

vacuole

Plantencellen hebben doorgaans een grote centrale vacuole, omgeven door een membraan dat de tonoplast wordt genoemd. De vacuole speelt een cruciale rol bij het handhaven van de turgordruk, het opslaan van water, ionen en voedingsstoffen, en het reguleren van cellulaire processen. Het dient ook als opslagplaats voor afvalproducten en giftige stoffen.

Endoplasmatisch reticulum (ER)

Het endoplasmatisch reticulum is een netwerk van membraangebonden tubuli en zakjes die betrokken zijn bij de synthese van eiwitten en lipiden, evenals bij het transport van moleculen binnen de cel. In plantencellen zijn er twee soorten ER: ruw ER, bezaaid met ribosomen die betrokken zijn bij de eiwitsynthese, en glad ER, dat geen ribosomen heeft en betrokken is bij het metabolisme en de ontgifting van lipiden.

Golgi-apparaat

Het Golgi-apparaat bestaat uit afgeplatte vliezige zakjes, cisternae genaamd, en is verantwoordelijk voor het verwerken, verpakken en sorteren van eiwitten en lipiden die in het ER worden gesynthetiseerd. Het modificeert deze moleculen en stuurt ze naar hun eindbestemming binnen de cel of voor uitscheiding buiten de cel.

mitochondriën

Mitochondria zijn membraangebonden organellen die verantwoordelijk zijn voor cellulaire ademhaling, waarbij glucose wordt geoxideerd om ATP (adenosinetrifosfaat) te produceren, de primaire energievaluta van de cel. Terwijl plantencellen voornamelijk energie genereren via fotosynthese, zijn mitochondriën nog steeds essentieel voor processen zoals oxidatieve fosforylatie en de citroenzuurcyclus.

peroxisomen

Peroxisomen zijn kleine, membraangebonden organellen die enzymen bevatten die betrokken zijn bij verschillende metabolische processen, waaronder de afbraak van vetzuren en de ontgifting van schadelijke stoffen zoals waterstofperoxide. Ze spelen een cruciale rol bij het handhaven van de cellulaire homeostase en het beschermen van de cel tegen oxidatieve schade.

 

Wat is dierlijke cel?

Structuur en functie

Celmembraan (plasmamembraan)

Het celmembraan omsluit de dierlijke cel en dient als een selectief permeabele barrière die de doorgang van moleculen in en uit de cel regelt. Het is samengesteld uit een fosfolipidedubbellaag ingebed met eiwitten, waardoor communicatie met de externe omgeving mogelijk is en de celintegriteit behouden blijft.

Cytoplasma

Het cytoplasma vult het inwendige van de cel en bestaat uit cytosol, organellen en verschillende cellulaire structuren. Het vergemakkelijkt intracellulair transport, biedt structurele ondersteuning en dient als locatie voor talrijke biochemische reacties die essentieel zijn voor de cellulaire functie.

Kern

De kern herbergt het genetisch materiaal van de cel, georganiseerd als chromatine, bestaande uit DNA en bijbehorende eiwitten. Het wordt omsloten door de nucleaire envelop, een dubbel membraan met nucleaire poriën die de doorgang van moleculen tussen de kern en het cytoplasma reguleren. De kern controleert genexpressie en coördineert cellulaire activiteiten door de synthese van messenger RNA (mRNA) en ribosomaal RNA (rRNA).

mitochondriën

Mitochondria zijn membraangebonden organellen die verantwoordelijk zijn voor de cellulaire ademhaling, waarbij voedingsstoffen worden omgezet in ATP (adenosinetrifosfaat), de primaire energiebron van de cel. Ze bevatten hun eigen DNA en ribosomen, waardoor ze onafhankelijk kunnen repliceren en eiwitten kunnen produceren die nodig zijn voor hun functie.

Endoplasmatisch reticulum (ER)

Het endoplasmatisch reticulum is een netwerk van vliezige tubuli en zakjes die betrokken zijn bij de synthese van eiwitten en lipiden, evenals bij het transport van moleculen binnen de cel. Ruw ER, bezaaid met ribosomen, synthetiseert eiwitten die bestemd zijn voor uitscheiding of opname in het celmembraan, terwijl glad ER ribosomen mist en betrokken is bij het metabolisme en de ontgifting van lipiden.

Golgi-apparaat

Het Golgi-apparaat bestaat uit afgeplatte vliezige zakjes, cisternae genaamd, en is verantwoordelijk voor het verwerken, verpakken en sorteren van eiwitten en lipiden die in het ER worden gesynthetiseerd. Het modificeert deze moleculen door suikers of fosfaatgroepen toe te voegen en stuurt ze naar hun eindbestemming binnen de cel of voor uitscheiding buiten de cel.

Lysosomen

Lysosomen zijn membraangebonden blaasjes die spijsverteringsenzymen bevatten die betrokken zijn bij de afbraak van macromoleculen zoals eiwitten, lipiden, koolhydraten en nucleïnezuren. Ze spelen een cruciale rol bij de verwijdering van cellulair afval, het recyclen van beschadigde organellen en geprogrammeerde celdood (apoptose).

centriolen

Dierlijke cellen bevatten doorgaans centriolen, cilindrische structuren bestaande uit microtubuli, gelegen nabij de kern. Tijdens de celdeling organiseren centriolen de spilvezels, essentieel voor chromosoombeweging en celscheiding.

Vacuolen

Dierlijke cellen kunnen kleine, membraangebonden vacuolen bevatten die betrokken zijn bij verschillende functies, zoals de opslag van voedingsstoffen, afvalbeheer en het handhaven van het celvolume en de pH. In tegenstelling tot plantencellen missen dierlijke cellen een grote centrale vacuole.

Cytoskelet

Het cytoskelet is een dynamisch netwerk van eiwitfilamenten, waaronder microtubuli, microfilamenten en intermediaire filamenten, dat structurele ondersteuning biedt, intracellulair transport vergemakkelijkt en celbewegingen en vormveranderingen bemiddelt.

---

Belangrijkste verschillen tussen plantencel en dierlijke cel

• Celwand:
  • Plantencellen hebben een stijve celwand van cellulose, die structurele ondersteuning en bescherming biedt.
  • Dierlijke cellen missen een celwand; hun structuur wordt uitsluitend in stand gehouden door het celmembraan.
• Chloroplasten:
  • Plantencellen bevatten chloroplasten, die fotosynthese uitvoeren en lichtenergie omzetten in chemische energie.
  • Dierlijke cellen bevatten geen chloroplasten; ze zijn voor energie afhankelijk van externe voedselbronnen.
• Vacuolen:
  • Plantencellen hebben doorgaans een grote centrale vacuole, die verantwoordelijk is voor het handhaven van de turgordruk en het opslaan van voedingsstoffen en afval.
  • Dierlijke cellen hebben kleinere en vaak meerdere vacuolen, die betrokken zijn bij verschillende functies, zoals opslag en afvalbeheer.
• Vorm:
  • Plantencellen zijn vaak rechthoekig of doosvormig vanwege de aanwezigheid van een stijve celwand.
  • Dierlijke cellen zijn over het algemeen rond of onregelmatig gevormd, met een flexibel celmembraan dat verschillende celvormen mogelijk maakt.
• centriolen:
  • Dierlijke cellen bevatten doorgaans centriolen, die helpen bij de celdeling door het organiseren van spilvezels.
  • Plantencellen missen centriolen, hoewel ze via andere mechanismen nog steeds celdeling kunnen ondergaan.
• Opslag van zetmeel en glycogeen:
  • Plantencellen slaan overtollige koolhydraten op in de vorm van zetmeel, voornamelijk in plastiden zoals bladgroenkorrels.
  • Dierlijke cellen slaan koolhydraten op als glycogeen, voornamelijk in het cytoplasma en de lever.
• Reactie op osmotische druk:
  • Plantencellen hebben een stijve celwand die barsten onder hypotone omstandigheden voorkomt en hun vorm behoudt door middel van turgordruk.
  • Dierlijke cellen hebben geen celwand, waardoor ze onder hypotone omstandigheden kunnen barsten, tenzij ze worden gereguleerd door mechanismen zoals ionenpompen.
• Flagella en Cilia:
  • Dierlijke cellen kunnen flagellen of cilia hebben voor bewegings- of sensorische doeleinden.
  • Plantencellen missen over het algemeen flagella of cilia, hoewel sommige lagere plantvormen vergelijkbare structuren voor beweeglijkheid kunnen bezitten.

Referenties

1. https://link.springer.com/article/10.1007/s11191-006-9029-7
2. https://www.nature.com/articles/nbt1027
3. https://www.cabdirect.org/cabdirect/abstract/19900739666

Laatst bijgewerkt: 07 maart 2024